Waarom stijgt de elektriciteitsprijs?

Als je energierekening de afgelopen jaren is gestegen, zijn daar verschillende redenen voor. We bespreken hier de belangrijkste factoren die je facturen kunnen beïnvloeden. Daarnaast geven we je tips om minder te betalen.

Ik bereken mijn prijs

Elektriciteitsprijs : Om te onthouden

Verschillende factoren kunnen de prijs van elektriciteit doen stijgen.
Naar verwachting zullen de kosten voor transport en distributie de komende jaren verder stijgen.
Je kunt je energierekening verlagen door slimme keuzes te maken.

De belangrijkste factoren voor prijsschommelingen

De prijs van energie kan – soms sterk – schommelen. Verschillende factoren kunnen deze stijgingen of dalingen verklaren: de groothandelsprijzen van elektriciteit, de geopolitieke situatie in de wereld en beslissingen op federaal of regionaal niveau in België.

1. De groothandelsprijs

Je energieleverancier moet elektriciteit inkopen of zelf produceren. De prijs die jij betaalt, hangt dus af van de inkoopprijs op de groothandelsmarkt. En die kan nogal schommelen.

Waar hangen deze schommelingen van af?

a. Vraag en aanbod

De groothandelsprijs volgt de wet van vraag en aanbod: hoe groter de behoefte, hoe hoger de energieprijs. Zo steeg in 2021 – direct na de coronacrisis, toen bedrijven hun activiteiten hervatten – de energievraag sterk, zowel in België als in andere Europese landen. Deze verhoogde nood leidde tot hogere elektriciteitsprijzen op de Europese markten.

Aan de aanbodzijde is er niet altijd voldoende capaciteit om aan de energievraag te voldoen. In 2022 stonden er bijvoorbeeld veel kerncentrales in Frankrijk stil door onderhoud. Dit had ook gevolgen voor de elektriciteitsvoorziening in ons land, omdat België stroom uit landen als Frankrijk en Duitsland importeert. Wat schaars is, wordt duur. Een lager aanbod leidt tot prijsstijgingen op de markt en uiteindelijk ga je dat ook voelen op je energierekening.

b. Internationale conflicten en spanningen

Conflicten verstoren de handelsrelaties en de economische stabiliteit. Een goed voorbeeld hiervan is de inval van Rusland in Oekraïne in 2022. Rusland besloot toen om de leveringen van aardgas aan sommige EU-landen stop te zetten. Dit leidde tot een forse stijging van de gasprijs en daarna volgde ook een stijging van de elektriciteitsprijs. De elektriciteitsprijs is immers vaak gekoppeld aan de gasprijs.

Waarom is de elektriciteitsprijs gekoppeld aan de gasprijs?

Ook andere fossiele brandstoffen, zoals olie, beïnvloeden de elektriciteitsprijs. Spanningen in olieproducerende regio’s brengen dus eveneens prijsinstabiliteit met zich mee.

c. Weersomstandigheden en seizoenen

Het weer speelt ook een rol in de energievraag. Twee voorbeelden:

• Tijdens de hittegolven in de zomer van 2022 nam de vraag naar stroom sterk toe door de grote behoefte aan koeling. Het gevolg? Een prijsstijging.

• Tegelijkertijd veroorzaakten diezelfde hittegolven droogte, wat leidde tot minder energie uit waterkracht.

In de winter brandt de verlichting vaker en langer, terwijl in de zomer airconditioning juist meer verbruikt. Deze seizoensgebonden factoren verhogen de elektriciteitsvraag in specifieke periodes.

Ik bereken mijn prijs

Een stapel briefgeld met een rekenmachine en een gloeilamp erop

2. Invloed van de overheid

Weinigen realiseren zich dat een aanzienlijk deel van hun energierekening niet naar de energieleverancier gaat, maar naar andere instanties. Het totaalbedrag op je factuur bestaat namelijk niet alleen uit de energieprijs, maar ook uit transport- en distributiekosten en verschillende belastingen. Deze kosten en belastingen worden door je leverancier geïnd en vervolgens doorbetaald aan de netwerkbeheerders, de federale overheid en de regio’s.

Wanneer deze toeslagen stijgen, heeft dat dus ook een effect op je factuur. Maar soms dalen deze bedragen ook en moet je minder betalen. Zo heeft de Belgische overheid tijdens de energiecrisis de btw verlaagd van 21% naar 6%. Deze verlaging is sinds 1 april 2023 definitief gemaakt.

Evolutie van de elektriciteitsprijs (kWh)

Hoe heeft de elektriciteitsprijs zich de afgelopen jaren ontwikkeld? We hebben een tumultueuze periode op economisch en geopolitiek vlak meegemaakt, met ongekende prijsstijgingen als gevolg. Inmiddels zijn deze pieken wat genormaliseerd en komen we opnieuw aan prijsniveaus die we kenden van vóór de energiecrisis.
Ter illustratie baseren we ons op de dashboards van de VREG, over de periode 2021 tot 2024. Deze dashboards tonen de gemiddelde commerciële prijs (in €/kWh) op de factuur van een residentiële klant in België.

Legenda en bronnen 

Bron: VREG

Prijs uitgedrukt in euro (€) per kWh voor een residentieel verbruik van 3.500 kWh per jaar. 1.600 kWh dag en 1.900 kWh nacht

De prijs omvat:

Energiekost: Energiecomponent (24u; dal-/nachturen; piek-/daguren uitsluitend nachtmeter, energie uit zonnepanelen)
Energiekost: Kosten voor groene stroom & WKK
Heffingen en btw: btw
Heffingen en btw: heffingen
Nettarieven: Distributie - netgebruik
Nettarieven - Distributie - ODV en toeslagen
Nettarieven: Transmissie - netgebruik
Nettarieven: Transmissie - ODV & toeslagen

Elektriciteitsprijs : verwachte trends voor 2025

Hoewel niemand de toekomst kan voorspellen, weten we wel dat de energietransitie (met elektrisch rijden, zonnepanelen en warmtepompen) aanzienlijke investeringen vereist van netbeheerders voor transport en distributie van elektriciteit. Deze energiekosten kunnen doorgerekend worden in de elektriciteitsfactuur van huishoudens.

Stijgende transportkosten

De CREG, de Belgische energieregulator, heeft de nieuwe tarieven van Elia, de beheerder van het elektriciteitstransportnetwerk in België, goedgekeurd voor de periode 2024-2027. Deze kosten zullen de komende jaren gemiddeld met 77% stijgen. Dit betekent dat consumenten vanaf 2025 een jaarlijkse stijging van gemiddeld 40 euro kunnen verwachten op hun energiefactuur.

Hogere distributiekosten

In heel België investeren de distributienetbeheerders volop in de energietransitie door het elektriciteitsnet te versterken en de installatie van slimme meters te versnellen . Deze voortdurende en forse investeringen zorgen voor een significante tariefstijging. Hoewel de CREG en regionale regelgevers deze tarieven nog moeten specifiëren en goedkeuren, lijkt een nieuwe verhoging onvermijdelijk.

Ik bereken mijn prijs

Wat betekent dit voor jouw huishouden?

Hoewel je geen invloed hebt op de energieprijzen die de markten, netbeheerders en overheid vaststellen, kun je wel je energiekosten verlagen. Dat kan op drie manieren: door het juiste energiecontract te kiezen, door je verbruik aan te passen en door je eigen stroom op te wekken.

Persoon berekent zijn rekening met een rekenmachine, naast een stapel munten en een radiatorkraan

1. Kies het juiste energiecontract

Om het voordeligste contract te vinden, houden de erkende energievergelijkers van de CREG, evenals de simulator op onze website, rekening met jouw persoonlijke situatie. Iedere consument heeft namelijk andere energiebehoeften.

Een paar voorbeelden: wie kookt en verwarmt op gas en alleen woont in een klein appartement, zal een lager elektriciteitsverbruik hebben. In een huishouden van vier personen daarentegen, waar elektrisch gekookt wordt, er regelmatig iemand thuiswerkt en een warmtepomp zorgt voor verwarming, zal het verbruik juist hoger liggen. Ook variëren de distributiekosten per regio en soms per gemeente.

Het vaste tarief

Om verrassingen bij de eindafrekening te voorkomen, kun je kiezen voor een contract met een vaste prijs. Kies je TotalEnergies als energieleverancier? Dan staat je elektriciteitsprijs gedurende één jaar vast. In het voorjaar liggen de markprijzen voor energie gebruikelijk lager dan in de winter. In het voorjaar liggen de markprijzen voor energie gebruikelijk lager dan in de winter.

Onze tip?

Maak er een gewoonte van om regelmatig de verschillende aanbiedingen te vergelijken. Ook op onze website kan je je prijs berekenen. Ontdek hier de verschillende producten en contracten van TotalEnergies. Ontdek hier de producten en contracten van TotalEnergies.

Ik bereken mijn prijs

2. Verlaag je verbruik

Een aanpassing van je consumptiepatroon kan een aanzienlijk effect hebben op je jaarlijkse energiekosten. Hoe minder energie je verbruikt, hoe lager je energiefactuur! Op onze website vind je tal van tips om energie te besparen, onder andere op deze pagina.

Ben je klant bij ons? Dan krijg je gepersonaliseerde tips om bewuster met energie om te gaan in de rubriek ‘Mijn adviezen’ van ‘Mijn klantenzone’. Hier kun je ook je verbruik bekijken en beter controleren.

Handen van een koppel dat een rekenmachine vasthoudt en papieren vergelijkt op een tafel voor hen

3. Eigen elektriciteit opwekken en verbruiken

Om gedeeltelijk of volledig zelfvoorzienend te worden in je energie, kun je zonnepanelen installeren. Op onze site beantwoorden we diverse vragen over zonnepanelen. We vertellen je welke soorten zonnepanelen we aanbieden, hoe je een offerte aanvraagt en hoe je het rendement van je panelen berekent.

Ik ontdek het aanbod

Optimaliseer je eigen verbruik

Om maximaal te profiteren van je zonnepanelen, zorg je best dat je stroom verbruikt op het moment dat je panelen energie opwekken. Hiermee verlaag je je afhankelijkheid van het net. In dit artikel geven we vier tips om jezelfconsumptie te verhogen

en je energiefactuur te minimaliseren.

Nog vragen? Wij hebben de antwoorden

Op onze website vind je een groot aanbod artikelen die veelgestelde vragen beantwoorden over energieprijzen en hun schommelingen, waaronder:

Waarom stijgen de prijzen?

Dat de energieprijzen stijgen en dus ook de factuur heeft een aantal oorzaken. Zo herleeft de economie na de pandemie waardoor er wereldwijd veel meer vraag is naar energie. Ook betalen we aanzienlijk meer voor de CO2-uitstoot. Daarnaast is de prijs voor gas ontzettend gestegen. De oorlog in Rusland en Oekraïne zorgt ervoor dat de optieprijzen op de beurs voor gas weer stijgen (in beurstermen heet dat volatilieit).

Lees het volledige artikel

Hoe wordt de prijs van energie bepaald?

Wel, dat gebeurt door de combinatie van verschillende factoren. Voor jou als particulier zijn dat de energieprijs, de gebruikskosten van het net en de heffingen.

Lees het volledige artikel

Ik ken mijn verbruik niet. Kan ik dan mijn prijs berekenen?

Ja hoor, in de simulator geef je meer details over bijvoorbeeld je woonsituatie, verwarmingstype en de samenstelling van je gezin in. Op basis van die info krijg je een zo nauwkeurig mogelijke berekening.

Lees het volledige artikel