Hoe wordt de prijs van elektriciteit bepaald?
De elektriciteitsprijs wordt niet alleen door je energieleverancier bepaald. Welke factoren hebben allemaal een invloed? Waarom is dat zo? En hoe fluctueren de kosten? Als je dit eenmaal begrijpt, wordt het een stuk makkelijker om te beoordelen of je nog wel het juiste energiecontract hebt. Zo niet, is het hoog tijd om over te schakelen naar een andere leverancier of een nieuw energiecontract!
Wat te onthouden?
- De totale prijs bestaat uit verschillende componenten: energie, netwerkkosten, belastingen en heffingen.
- Je energieleverancier bepaalt enkel het tarief voor elektriciteit zelf.
- De prijs hangt af van het gekozen tarieftype.
- Controleer jaarlijks of je contract nog aansluit bij je wensen en noden.
Eén prijs, meerdere spelers
Je energieleverancier bepaalt niet de hele elektriciteitsprijs. Natuurlijk stelt hij de kosten voor de elektriciteit zelf vast, maar daarbovenop komen nog netwerkkosten, belastingen, accijnzen en heffingen. Verschillende partijen hebben een invloed op de totale prijs van jouw stroom.
- De energieleverancier: de energiekosten, goed voor ongeveer 38%1 van de totale prijs.
- De netbeheerder (Elia) en jouw distributienetbeheerder: netwerkkosten, ongeveer 34%.
- De overheid: belastingen (6% btw, vroeger was dat 21%), accijnzen en heffingen (ongeveer 32%).
Verderop gaan we dieper in op de netwerkkosten en belastingen die de overheid oplegt, en zien we wie verantwoordelijk is voor de vaststelling en controle daarvan.
Wil je je elektriciteitsrekening beter begrijpen?
Ontdek alle antwoorden op je vragen in onze speciale artikelen!
Wat bepaalt de prijs die jij betaalt?
Een vraag die heel wat mensen zich stellen: hoe bepaalt een energieleverancier zijn energieprijs? Het antwoord is simpel: jouw bedrag is gebaseerd op de prijs die je leverancier zelf betaalt voor de inkoop van energie. Daarnaast heb je vaak de keuze tussen een vast of variabel tarief, en tussen een dag- of nachttarief. Bovenop de energieprijs komt nog het abonnementstarief. Ook kan je leverancier inspelen op de concurrentie en tijdelijke acties aanbieden.
a. Aankoopprijs van energie
Je leverancier koopt elektriciteit aan bij een producent of op de groothandelsmarkt. De inkoopprijs voor deze energie omvat de productiekosten, het transport en de marge van de producent.
Deze prijs kan flink schommelen, bijvoorbeeld door veranderingen in vraag en aanbod, geopolitieke ontwikkelingen of het stilleggen van productie-eenheden zoals kerncentrales. Anderzijds kunnen gunstige weersomstandigheden de productie juist opdrijven en de prijs verlagen. Als er gedurende een periode veel zon of wind is, ga je zien dat je minder moet betalen voor je energie.
b. Vast of variabel contract
Bij een variabel contract kan de energieprijs gedurende het jaar veranderen. Soms pakt dat gunstig uit, maar er is ook een risico dat je bij de jaarlijkse afrekening een hogere rekening krijgt.
Bij een vast contract staat het bedrag per kWh stroom vast en betaal je een jaar lang dezelfde prijs voor je energie, ook als de marktprijs stijgt. Wel ligt het vaste tarief meestal iets hoger, omdat de leverancier het prijsschommelingsrisico op zich neemt.
Heel wat consumenten vragen zich af wat het beste is? Daar is geen eenduidig antwoord op. Dat hangt namelijk af van je verbruik en je persoonlijke wensen en noden
Vast of variabel contract?
Wil je meer weten over vaste en variabele energietarieven?
c. Dag- en nachttarief
Je energieleverancier houdt ook rekening met je type meter. Er zijn drie verschillende soorten en die hebben ook een invloed op je energierekening:
- Tweevoudige meter: maakt onderscheid tussen dagverbruik (maandag t/m vrijdag overdag) en nachtverbruik (’s nachts en in het weekend). Het nachttarief is goedkoper dan het dagtarief.
- Nachtmeter: vergelijkbaar met het nachttarief van een tweevoudige meter.
- Enkelvoudige meter: één elektriciteitstarief, onafhankelijk van het tijdstip van verbruik.
d. Tijdelijke acties
Om zich te onderscheiden en nieuwe klanten te overtuigen, bieden leveranciers soms tijdelijke kortingen. Overweeg je over te stappen? Kijk dan zeker naar de lopende acties en voorwaarden om van een aanbieding te profiteren.
e. Jaarlijks abonnement
Om de administratieve kosten te dekken, vraagt elke leverancier je een vast bedrag per jaar te betalen: het zogenoemde abonnementstarief. De kostprijs hiervan is verschillend per leverancier en tariefkeuze.
Netwerkkosten
De prijs van elektriciteit omvat ook netwerkkosten, zowel voor het transport (door Elia, de transportnetbeheerder) als voor de distributie (door je lokale netbeheerder). Jij betaalt deze kosten aan je energieleverancier en hij stort deze vervolgens door Elia en de netbeheerder. Het exacte bedrag vind je op terug op je energierekening.
In 2025 zullen deze kosten een significante stijging kennen, vooral in Vlaanderen: een gemiddeld gezin dat ongeveer 3.500 kWh per jaar verbruikt, zal een stijging van 33% zien ten opzichte van vorig jaar en zal ongeveer €483 op jaarbasis betalen in plaats van de €363 die in 2024 werd betaald. De stijging is minder sterk in Wallonië (+21%, oftewel €438 in 2025 tegenover €361 in 2024) en in het Brussels Gewest (+17%, waarbij het gemiddelde jaarbedrag stijgt van €360 in 2024 naar €421 in 2025).
In Vlaanderen: capaciteitstarief
Het capaciteitstarief is een vast onderdeel van je energierekening dat je als Vlaamse consument betaalt voor het gebruik van het elektriciteitsnetwerk. Het staat los van je werkelijke energieverbruik. Dit tarief is ingevoerd om de kosten voor het onderhoud en de uitbreiding van het netwerk eerlijker te verdelen, vooral nu er steeds meer vraag is naar een stabiel en duurzaam elektriciteitsnet door de toename van elektrische voertuigen en zonnepanelen.
Het capaciteitstarief is niet berekend op basis van de hoeveelheid kWh aan stroom die je verbruikt, maar op de maximale capaciteit die een huishouden of bedrijf op een moment nodig kan hebben. Deze capaciteit weerspiegelt dus de piekbelasting van het netwerk en zorgt ervoor dat het elektriciteitsnet beter bestand is tegen hoge vraagmomenten. Hierdoor worden gezinnen en bedrijven gestimuleerd om hun piekverbruik binnen de perken te houden. Het capaciteitstarief maakt je energierekening dus voorspelbaarder en bevordert een efficiënter gebruik van het elektriciteitsnet.
Om pieken te voorkomen, raden we aan om niet te veel grootverbruikers (zoals je oven, wasmachine, droogkast ...) tegelijkertijd in te schakelen.
Wat is de CREG?
De CREG, ofwel de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas, is de Belgische federale regulator voor de energiemarkt. Het is haar taak om de elektriciteits- en gasmarkten eerlijk en transparant te laten functioneren. De CREG ziet toe op de verschillende prijszettingen, beschermt de belangen van consumenten en stimuleert concurrentie tussen energieleveranciers. Daarnaast adviseert de CREG de overheid over het energiebeleid en helpt ze bij het vaststellen van tarieven en regels voor het gebruik van het netwerk.
Belastingen, heffingen en toeslagen
Op je rekening staan ook belastingen en heffingen die door je leverancier worden geïnd en doorgestort naar de federale en regionale overheden.
Federale bijdragen
Dit zijn onder andere:
• de btw, die sinds 1 april 2023 permanent op 6% staat (vroeger betaalde je 21% btw op energie),
• • de accijnzen, die sinds 1 januari 2022 de federale bijdrage en openbare dienstverplichtingen vervangen.
Regionale bijdragen
Regionale heffingen financieren onder meer hun eigen regulerende autoriteiten, energiebesparing en hernieuwbare energieprojecten.
Prijsschommelingen
De elektriciteitsprijs verandert regelmatig, vooral door schommelingen in de inkoopprijs. Deze schommelingen worden veroorzaakt door veranderingen in productiecapaciteit, geopolitieke situaties en weersomstandigheden.
Om dit concreter te maken, tonen we hieronder een vergelijking van de gemiddelde elektriciteitsprijs in België over de afgelopen vijf jaar. In ons voorbeeld nemen we telkens de prijs in de maand augustus. Daarnaast tonen we je ook de prijzen in onze buurlanden. Zo zie je dat de stroomprijzen per jaar én per land sterk kunnen variëren.
Prijsevolutie
Vergelijking van de kWh-prijs van elektriciteit in verschillende landen
| Land | Augustus 2020 | Augustus 2021 | Augustus 2022 | Augustus 2023 | Augustus 2024 |
|---|---|---|---|---|---|
| BE | 23,25 c€/kWh | 28,97 c€/kWh | 51,18 c€/kWh | 33,44 c€/kWh | 31,19 c€/kWh |
| FR | 19,10 c€/kWh | 19,47 c€/kWh | 21,30 c€/kWh | 26,57 c€/kWh | 29,36 c€/kWh |
| DE | 32,38 c€/kWh | 34,16 c€/kWh | 56,30 c€/kWh | 38,74 c€/kWh | 39,66 c€/kWh |
| NL | 15,48 c€/kWh | 19,34 c€/kWh | 55,85 c€/kWh | 34,50 c€/kWh | 24,36 c€/kWh |
| UK | 26,60 c€/kWh | 30,01 c€/kWh | 46,75 c€/kWh | 45,64 c€/kWh | 34,30 c€/kWh |
Source : CREG-dashboards
Ik heb vragen én al antwoorden!